Hoe werkt het?
De transactionele analyse is een behandelmodel waarvan we een klein stukje uitleggen: die van posities. Als er communicatie is tussen mensen zijn er drie mogelijke posities. Je kunt dan kind, volwassene of ouder ‘zijn’. Het kan je erg helpen om deze posities te herkennen en toe te passen! Je zou het woord ‘positie’ ook kunnen veranderen in ‘rol’, als je dat handiger vindt.
In het plaatje hierboven zie je dat er pijlen staan tussen kind en kind, volwassene en volwassene, ouder en ouder. Dat betekent dat er ’transacties’ zijn die kloppen.
Zodra iemand vanuit de kindpositie iemand anders aanspreekt als ‘ouder’ kan het misgaan. Wat er dan gebeurt is dat ‘het kind’ iets vraagt waaraan een ‘ouder’ niet kan of wil voldoen. Een voorbeeld is dat een werknemer aan zijn leidinggevende op een niet-zakelijke manier om salarisverhoging vraagt, maar erom zeurt.
In welke situatie komt het voor?
Overal waar mensen met elkaar communiceren zie je dit voorkomen. Het kan ook in gezinnen zijn: bijvoorbeeld als vader of moeder dingen met hun kind bespreken die helemaal niet voor kinderen bedoeld zijn.
Hoe kan ik het gebruiken?
Allereerst door het te herkennen. Wanneer zie je gebeuren dat er ‘scheve transacties’ plaatsvinden? Als je dat merkt en doorhebt kun je je eigen positie veranderen. Daarmee beïnvloedt je ook die van degene met wie je communiceert. Als je aangesproken wordt als ‘een kind’, dan kun je ervoor zorgen als tegenreactie vooral de positie van ‘volwassene’ in te nemen. Dat voorkomt strijd!
Een voorbeeld
Je werkt bij een bedrijf. Je wilt na Pasen nog een paar dagen vrijnemen. Je baas zegt dat dit niet kan, vanwege de drukte. Je voelt je tekort gedaan en wordt boos. Je zegt: “Ja maar anderen mogen ook vrij nemen met Kerstmis.” Je baas zegt dat hij nou eenmaal beslist en dat je geenvrij krijgt.
Wat gebeurt hier?
- Je vraagt iets aan je baas terwijl jullie beiden in de volwassenpositie zitten.
- Hij weigert jou vrij te geven, waardoor jij je in de kindpositie voelt.
- Je gaat min of meer stampvoeten: “Ja maar!”
- Je baas voelt zich aangesproken in zijn ouderpositie en geeft een “Waarom? Omdat ik het zeg!”-achtige reactie.
We hebben allemaal de neiging om in de kindpositie te gaan zitten als we ons gelijk niet krijgen.
Tips
- Kijk eens goed naar welke posities je zelf inneemt. Wat herken je?
- Probeer eens een heel andere positie in te nemen en kijk welke invloed dat heeft op de situatie.