De meeste clichés zijn reeds veelvuldig genoemd. Never waste a good crisis, onder druk wordt alles vloeibaar. Voor online groepswerk kan ik stellen dat de clichés kloppen. Het is zover, jaren nadat Martijn Wesseling en ik eerdere pogingen ondernamen. Online groepswerk wordt eindelijk omarmd.
Door de uitbraak van corona werd groepswerk ineens een ingewikkelde zaak. De veiligheidseisen die aan face-to-face-ontmoetingen gelegd worden betekenden voor veel groepen dat ze niet door konden gaan. Collega Fred Nieuwets en ik zagen mogelijkheden. Het pionierswerk dat Martijn en ik jaren terug verrichtten bleek hierbij van grote waarde.
Dit kunnen wij
In onze werkomstandigheden wordt aan een aantal belangrijke voorwaarden voldaan om dit project op te kunnen starten.
- Onze werkgever Kwadraad biedt de ruimte voor zelfstandig ondernemen en een beetje budget om expert Peter Haasdijk in te schakelen
- We hebben een fijne IT-partner (Trans-IX) die ons snapt en actief meedenkt
- We hebben enthousiaste collega’s die de stap aandurven om ‘hun’ groep volledig online te draaien. Met hen kunnen we snel schakelen om de reeds bestaande draaiboeken om te zetten naar een online programma
- Fred en ik werken zo nodig in het weekend door om dingen voor elkaar te krijgen
De vruchten van onze inspanningen die we nu leveren zullen straks, als corona voorbij is, niet verdwijnen- daarover straks meer.
Twee nerds met passie
Goed, Fred is de IT’er. Ik ben de nerd onder de maatschappelijk werkers en de maatschappelijk werker onder de nerds. Samen hebben we voldoende kennis, passie en ambitie om onze tanden in deze klus te zetten.
Eerst even de technische zaken. Dan is dat uiteindelijk niet zo spannende stuk maar uit de weg. We maken gebruik van het e-learningplatform Moodle, draaiend op onze eigen servers. Daaraan hebben we de videobelsoftware BigBlueButton gekoppeld. Ook dat loopt via onze servers. Op deze manier kunnen we de Google Classrooms en Zooms van deze wereld links laten liggen. De privacy van cliënten is ons iets te lief. En ’t scheelt ook licentiekosten. Dankzij de kennis en kunde van Trans-IX in samenwerking met Peter Haasdijk draaide alles in een oogwenk.
Even terzijde: Moodle heeft de naam erg ingewikkeld te zijn, maar met een goede inrichting valt dat echt enorm mee.
Bij de inrichting van het platform kozen we voor twee sporen: zelfhulptrainingen en groepswerk. De zelfhulp kan iedereen gratis doen. Het enige dat men hoeft te doen is een account aan te maken, waarvoor niet meer dan een gebruikersnaam, e-mailadres en wachtwoord nodig is.
Omdat groepswerk vaak ook een aantal vaste componenten bevat, is het niet zo gek om daar een e-learningplatform voor in te zetten. Met een aantal collega’s begonnen we een eerste draaiboek om te zetten. Ja, dat was een beetje puzzelen. Hoe kunnen we de oefeningen via videobellen vormgeven? En hoe hebben de mogelijkheden van een digitaal platform echt toegevoegde waarde in een groepstraining of -cursus?
Omkatten van bestaande draaiboeken
Met enige creativiteit is er prima een mouw aan de oefeningen te passen. Er kan gewoon heel erg veel, ook via beeldbellen. De ‘stopoefening’ (zeg stop tegen degene die op je afloopt als die te dichtbij komt) is natuurlijk wat onhandig. Daarvoor hebben we een verbale stopoefening in de plaats gezet. In plaats van face to face in een groepje aan een collage te werken, kunnen de deelnemers aan de meidengroep dat online met een jamboard doen.
Het digitale platform biedt meer mogelijkheden dan het klassieke papieren cursusboek. We zorgen voor aantrekkelijke ‘huiswerkopdrachten’ die we heel hip challenges noemen. Dat zijn verschillende opdrachten die bijvoorbeeld kunnen samenhangen met zelfobservatie (“Doe iets en vertel hoe het is gegaan”), of gewoon praktisch zijn (“Maak een foto van de tabbladen van je administratiemap”). Daarnaast maken we dankbaar gebruik van bestaand materiaal van YouTube/Vimeo en hebben we verschillende testjes ontwikkeld. Tussen de bijeenkomsten door kunnen de groepsleden op hun eigen groepsforum contact onderhouden.
De toegevoegde waarde van al dit moois is dat er meer activering van deelnemers plaatsvindt. En dat is de ware kracht van gebruik maken van de digitale middelen. Of dat nou in een volledig online groep, in een blended groep of een face-to-face groep is maakt niet zo gek veel uit. De deelnemer heeft veel mogelijkheden om ook tussen de bijeenkomsten actief aan de slag te blijven, al dan niet samen met andere groepsleden. De groepsleider kan via het forum meelezen, aanmoedigen en zo nodig bijsturen.
Niet voor iedereen
We horen nog steeds de tegenwerping dat digitaal werken niet voor iedereen is weggelegd. Inderdaad, voor wie écht geen computer, tablet of smartphone heeft is dit niet weggelegd. Om problemen met inloggen en gebruik van het platform op te lossen is het verstandig om kort voordat de groep begint de deelnemers even individueel mee te nemen in hoe het werkt. Kleine inspanning, groot plezier.
Ondertussen hebben er al aardig wat groepen gedraaid. Deelnemers blij, groepsleiders blij. Leuke bijvangst van deze manier van werken: we kunnen rapporteren op de resultaten van de deelnemers (vanzelfsprekend geanonimiseerd en geaggregeerd).
Doorpakken dus
Men heeft ’t echt ontdekt en wil nu méér. We zitten dus niet stil en hebben veel trainingen en cursussen in ontwikkeling (rouw, omgaan met financiën, een meidengroep, faalangst enzovoorts), altijd in samenwerking met uitvoerende maatschappelijk werkers. Het omzetten van een klassiek draaiboek naar een digitale werkwijze kost, afhankelijk van het aantal bijeenkomsten, een week of twee tot drie. Daarna is de eerste proeve goed genoeg om te gebruiken. Bijstellen kan altijd en gebeurt dan ook veelvuldig.
Ik zie voor me dat de meeste groepen gebruik maken van digitale componenten: ook methodisch. Zo kan ik me heel goed voorstellen dat – na corona – een faalangstgroep met enkele online videobijeenkomsten start zodat de deelnemers eerst in relatieve anonimiteit, vanuit de eigen veilige omgeving, aan elkaar kunnen wennen. Daarna kan men overgaan op face to face ontmoetingen.
Kortom
Waarom werkt de digitalisering van groepswerk bij ons? Twee nerds met passie, enthousiaste collega’s, ruimte van de organisatie, een beetje bijstand van een expert, een fijne IT-partner en een flinke dosis lef. Veel meer is niet nodig. Wanneer begin jij?