Het klinkt mooi. Het klinkt goed. Het klinkt als een betere, goedkopere en uiteindelijk efficiëntere inzet van middelen en mensen: zelfhulp. Doe het zelf! Of laten we mensen aan hun lot over?
Er zijn heel veel dingen te zeggen over zelfhulp. Het werkt activerend, de cliënt staat aan het roer, heeft de keuze uit verschillende mogelijkheden, het staat 24/7 tot ieders beschikking.
Anderen vinden het een minachting van cliënt en hulpverlener. De cliënt mag ’t uitzoeken, en de hulpverlener heeft toch niet gestudeerd om mensen hun eigen problemen te zien oplossen? Die helpt cliënten toch met gesprekken en interventies?
Overheden en andere subsidiegevers zijn er blij mee: zij bieden ‘hun’ burgers hulp zonder dat er dure hulpverlenersuren in gestoken hoeven te worden. De zelfhulp, eenmaal ontwikkeld, doet z’n ding en kan nog wel even mee.
Zelfhulp wint
Zelfhulp: 2-1. Gewonnen partij?
Nee, ik denk vooralsnog dat er te weinig zelfhulp is. Moet er nog meer komen? Ja. Nog véél meer. Zelfhulp biedt de basis voor wat mensen regie geeft, wat mensen de touwtjes in handen geeft: keuzes (leren) maken. Laat ik dat verder uitleggen.
Door middel van zelfhulp kunnen mensen leren kiezen. En met die keuzes in de hand kunnen zij, wanneer daar goede middelen voor zijn, op een hopelijk eenvoudige wijze zelf programma’s samenstellen. Zij kiezen zelf waaraan, op welke manier, misschien zelfs binnen welke termijn zij aan hun oplossingen willen werken. Of er een hulpverlener bij betrokken wordt en of die hulpverlener de cliënt helpt met keuzes maken.
Is het dan nog zelfhulp, als de cliënt ervoor kiest een hulpverlener uit te nodigen? Nee, niet in de strikte zin van het woord. Dat hoeft ook niet. Het belangrijkste is dat de cliënt keuzes kan maken in hulp, of leert om keuzes te maken. Daarvoor lijkt me het zelfhulpmiddel van zelf programma’s samenstellen erg handig. Ook tijdens dat samenstellen kan de cliënt de hulpverlener als een coach vragen te helpen om keuzes te maken.
Nog meer zelfhulp!
Ja, er moet nog veel meer zelfhulp komen op deze manier. De keuzemogelijkheden moeten eenvoudiger, op maat, aangepast aan ieders niveau. Plaatjes, picto’s, tekst, formulieren- het kan allemaal en het hoeft niet zo ingewikkeld te zijn.
De techniek is er, en ik ben ervan overtuigd dat keuzes (leren) maken een belangrijk hulpverlenersinstrument is- ook in de vorm van zelfhulp. Daar zou veel meer in en op gestuurd kunnen worden. Een belangrijke vraag is echter: vertrouwen we de cliënten hun keuzes eigenlijk wel toe?
Echt?